Hoe het alleenstaand moederschap (2011-2018) mijn visie veranderde

Rond mijn eerste bevalling in 2011 werd duidelijk dat mijn vriend – de sterke, stoere, slimme ondernemer aan wie ik mijn hart had verpand – het hazenpad koos. We bleven mooi bezield contact delen, maar een gezin als reis van het hart koos hij niet. Ehm, bleef ik nu plots in Nederland, als alleenstaand moeder? Relax, nothing is under control. Het enige dat ik onder controle bleek te hebben, was het toelaten van mijn femininiteit en ontvankelijkheid, om mensen en situaties waarachtiger waar te nemen. Dit heeft mijn kunstpraktijk van nature verrijkt en hierdoor ben ik meer rijkdom in de natuur gaan waarnemen.

Als voormalig alleenstaand moeder met weinig bewegingsvrijheid in de avonden heb ik een vrijheid in meditatie en kunst hervonden, die ik nooit meer loslaat. In feite ben ik dankbaar dat die rol mij op mijn knieën heeft gebracht. Ik had geen ruimte om (zomaar of met gemak) fysiek te reizen naar andere landen voor projecten maar wel de mogelijkheid om mijn artistieke techniek uit te breiden, vanuit mijn thuishaven Amsterdam. Tel hierbij op dat de biologische vader van mijn dochter in Tanzania woont, een land waarbij velen ook deze vrijheid niet 123 hebben (hijzelf wel) en proef de motivatie om aan een opgelegde collectieve beperking of gedeelde realiteit tussen hier en daar, te ontsnappen. Ik wilde het gedachtegoed van armoede bijbuigen en de energie verhogen, alvorens ik me überhaupt weer in sociaal-economische of natuurlijke thema’s in Tanzania of elders verdiep, middels een project.

Ik wil met nog meer tijd voor onderzoek, wisselwerking en verdieping op locatie werken en fotografeer niet om Afrikaanse mensen voor het karretje van mijn inclusieve imago of voorbedachte projectplan te spannen. Maar om een dieper onderzoek naar achterliggende factoren en culturele codes te doen. Uiteindelijk interesseert de realiteit zoals die op het eerste gezicht lijkt me minder dan het innerlijke proces dat ik erin zie en benader ik de werkelijkheid als een startpunt, want kneedbaar. Analoge documentaire fotografie vormt hierin een inspiratiebron – ik maak eerst wat reportage achtige foto’s om mijn onderwerpen te leren kennen – en van daaruit leg ik verrassende verbanden. Ik ben zeer benieuwd tot welke resultaten dit werk, nu ik inmiddels een stap verder in mijn leven ben, in andere landen of regio’s leiden zou. Ik heb een oude gedaante afgelegd en ben na de geboorte van mijn oudste dochter (met wie ik single mum was) dankbaar geworden om niets; om de ervaring van het scheppen of verbinden zelf. En het reiken door muren heen.

Destijds heb ik veel verloren en had tegelijkertijd de liefste dochter die ik wensen kon. Dit maakte dat ik rijkdom en zekerheden anders begon te definiëren en meer van binnen opzocht. Deze levensstijl heeft mijn bestaande uitgangspunten in mijn fotowerk verder versterkt. Ik begon na het bereiken van meer stabiliteit als single mum (met de leukste serieuze bijbanen ever) de Nederlandse natuur vast te leggen, omdat deze in ons kikkerland vrij droog en zakelijk benaderd wordt. Dit zag ik als een gat in de markt. Om het postkoloniale bewustzijn van de eigen natuur bovenal te versterken, i.p.v. deze elders te exploiteren. Mijn kunstfotografie kan tot bezinning en een opener conditionering van de geest leiden, als een heropvoedingskamp voor verstokte investeerders en hun volgers. Dit is geen belediging; ik doe een handreiking. Want ik heb gestresste managers gezien in mijn leven die soms niets liever willen dan ontsnappen aan bepaalde systemen, maar ze weten vaak niet hoe, geloven er niet, zien het niet voor zich en luisteren bovendien naar een omgeving of stem uit hun jeugd die hen inprentte dat zij macho en machtig moesten zijn – zonder twijfels. Ik laat een andere, alternatieve werkelijkheid of omgang met natuur zien, die in de geest begint.

Ik leer constanter op een collectieve bron te navigeren en vertrouwen en hiermee eventuele beperkende oordelen bij mezelf overbodig te maken. Er is een diepere essentie die ons allen verbindt, waar ik op focus. Ik zie heel veel potentie in mensen. Deze diepere verbinding betreft een verrassend proces waarbij ik – in de spiegel van anderen – ook onbekende delen van mijzelf ontdek. Zoals de macho of workaholic. En de juiste condities schep voor anderen om zo’n regeneratief proces bij mij of middels mijn werk ook (vaker) in het moment te kunnen ervaren. Regeneratief, in de zin van het onderzoeken en bijsturen van gewenste of minder gewenste patronen.

Ik heb in de periode erna door mijn onverwachte gezinssamenstelling door de schijn van dingen en zekerheden heengewerkt; werk, vrienden (degenen die vaak bij mij kwamen om iets te halen, dropen nu af); familieverhoudingen en toekomstplannen; alles ging door een proces van vernieuwing. Waar ik in de eerste jaren van het alleenstaand ouderschap geregeld pijn ervoer m.b.t de manier waarop er amper contact was tussen mij, vader en kind, en ik het wiel zelf moest uitvinden, ben ik dit blijven accepteren en kon dit gemis gaandeweg omslaan in vrijheid. Ik had mijn droom verloren maar in de realiteit een nieuwe aanvaarding van mensen en situaties zoals ze zijn gevonden. In deze nieuwe levensstijl kon ik zelfstandig met ongemakken of de pijn van het alleenstaand ouderschap omgaan, vanuit een vriendschap met mezelf. Ik zou me in ieder geval niet meer onnodig aan verwachtingspatronen van anderen aanpassen. Ik had in vrijheid gekozen om mensen te nemen zoals ze zijn – inclusief ongemakken – en hen niet mijn wil of verlangen op te leggen, ook niet goed bedoeld.

Hierdoor verinnerlijkte mijn visie op mijn leven. Met het loslaten van oude pijn als oorzaak – me too (en hoe!) – had ik me als bijvangst ook van overige oude ruis en pleasinggedrag bevrijd.

Het leek een groot offer te zijn om de controle over een voormalige liefde, levenskameraad en vaderfiguur voor mijn kind los te laten, maar het bleek een grote winst om mensen in het algemeen überhaupt – altijd al – zelf vrij te laten kiezen waar zij gaan en staan. En bij ongeregeldheden je eigen shit te regelen, gezien uitdagingen bij het leven horen en door anderen mogelijk als excuus voor hun gedrag kunnen worden gebruikt. Dat betekent dat zij zich schuldig voelen, iets uit te leggen hebben aan jou. Zover moet je het niet laten komen. Wees vrij en verbind je met hen die direct en altijd helder kiezen! Je hoeft anderen niet te helpen en er is niets dat je hen verschuldigd bent, anders dan jouw waarheid met hen te leven, je grootsheid in hen te ervaren, exact zoals zij zijn. Er valt niets te verbeteren. In de waarheid mag alles zijn. En dat gegeven maakte de weg voor mij vrij om als kunstenaar een stap verder met projecten te durven gaan. In het fotonegatief laat ik het oude los en de realiteit erachter verschijnt, alsof ik de schijn van de werkelijkheid van een afbeelding veeg, om eronder een diepere, andere laag te vinden.

Mathilde

Foto: Roger (Pyramid), FR 2020. Dit fotonegatief van mijn partner is bewerkt met inkt en aldus getransformeerd, het bestaat niet meer.