Vale do Mondego

Art residency Dominio Vale do Mondego

‘Het is werkelijk een elementaire les in menselijke oerwijsheid die we ons nu voor de geest stellen’. Rudolf Steiner in Kosmische hiërarchieën, de evolutie van aarde en mensheid. Tweede voordracht 12 april 1909

         

Project Vale do Mondego
In april 2011 ben ik artist in residence geweest bij het culturele eco-agro landgoed Dominio Vale do Mondego in Portugal, 33 ha, bij de Rio Mondego. Natuurpark Serra da Estrela is een grote groene bergketen in Portugal, met vele rotsformaties. Dagelijks ging ik berg op en af om bij de rivier, op de terrassen of in de boomgaarden te werken. Aan (gemanipuleerde) landschapsfotografie. En ik heb de familie op het landgoed (documentair) geportretteerd, om het maatschappelijke ideaal van een ecodomein te onderzoeken. Ik liet me inspireren door gesteente en geologie, sociale theorieen van Joseph Beuys en geesteswetenschap van Rudolf Steiner. Veelal uit teksten die ik ter plekke vond.

Eelco Schaap en Karin Sligting, de oprichters van het landgoed of domein Dominio Vale do Mondego, hebben mijn residency mede mogelijk gemaakt dankzij de verwevenheid met kunst en cultuur op het landgoed en hun gastvrijheid. Ik kreeg beschikking over een mooie quinta (oude boerderij), genoot van verse producten en inspirerende gesprekken.

Landschapsfotografie 
Geïnspireerd door de biodynamische landbouw en de biodiversiteit in de vallei, heb ik o.a. met (milieuvriendelijke) minerale kleurpigmenten op locatie gewerkt. Gerelateerd aan de oorsprong van graniet, heb ik bijvoorbeeld met vloeistof actie, beweging of dynamiek willen suggereren in de foto ‘Magma’. Om het wezen van het gesteente uit zijn ban van gestoldheid te bevrijden. En om verbanden te leggen met veranderingsprocessen die in mineralen, gesteente en metalen zichtbaar zijn, wanneer deze in aanraking komen met o.a. water en zuurstof. Zo wilde ik gesteente poreuzer maken, ‘bewerken’ met een oxidatieproces of delen van het landschap al roestende een te laten worden met de rivier, bijvoorbeeld. Hierbij was ik tevens gericht op metafysische eigenschappen en kenmerken van mineralen.
Doordat ik 7 maanden zwanger was kon ik geen grote rotsformaties beklimmen om op locatie te experimenteren. Met kleurlagen werkte ik daarom achteraf in (emulsielagen van) middenformaat negatieven, om bijvoorbeeld een textuur van sneeuw (gestold water) na te willen bootsen. Dit was spannend, want de foto zou blijvend veranderen.  Zo verbond ik de elementen lucht, aarde, vuur en water met elkaar. Om harde grenzen op te heffen en geologische eeuwenlange processen en de complexe bouw van een landschap te visualiseren. Waarin wij als mens slechts een seconde passeren. Het project verbeeldde wetenschappelijke processen op een metafysische wijze, in lijn met de duurzame thematiek in mijn werk.

Wit licht
Een aantal experimenten mislukten, zoals het creëren van een regenboog die interactie aan zou gaan met de stroming van de rivier. De pigmenten kwamen tegelijk vanaf plankje met houders in het water. En vormden direct een kort en intens kleurenspel, waardoor het beweeglijk als lucht leek te zijn. Even dacht ik wit – wit als licht – te zien. Het spektakel verdween in een fractie van een seconde als een uiteengespatte zeepbel. En stond ik een illusie armer naast een donkere rivier. Het was een dieptepunt van een verder mooie werktijd.

Portretfotografie 
Joseph Beuys’ zijn werk – met kneedbaar vet en warm vilt – relateert aan de relatie tussen vloeibare en gestolde materie; dingen verstenen op den duur en de maatschappij kan middels collectief toegepaste creativiteit vormgegeven worden (Sociale Sculptuur). Het aardse en kosmische zijn verbonden. Zoals via een minerale basis, de plant en vervolgens honing als een ‘hoog’ element. Voortgekomen uit een ‘warmteproces’ van de bijen en de korf, die de honing gezamenlijk op een hoger plan tillen. Vanuit dit idee werkte ik aan documentaire en verbeeldende fotografie over de familie op het landgoed. Hoe creëert men een ecologisch en sociaal ‘paradijs’, met o.a. water uit eigen bron, eco-agro toerisme en het jaarlijkse Angel Art Festival?  Hoe werkt men (samen) om dit in stand te houden? Vindt men berusting in de natuur en is het landschap de mens de baas of andersom? Hoe is het om als boer, gastheer en -vrouw, ouder of tiener op het ecodomein te wonen? Of er als kind op te groeien? Ook de relatatie tussen het landschap en de paarden en honden portretteerde ik.

‘Als we nu om ons heen kijken, en we zien vaste stenen en waterstromen die wegvloeien, we zien wat van het water verdampt en als nevel opstijgt, we zien de lucht, we zien alles wat vast, vloeibaar, gasvormig en vuur is: dan zien we eigenlijk niets dan vuur. Alles is vuur, namelijk verdicht vuur. Goud, zilver, koper is verdicht vuur. Ooit was alles vuur, alles is uit vuur geboren – maar in al dit verdichte is overal iets geestelijks, dat daarin betoverd rust.’
Rudolf Steiner, Tweede voordacht, 12 april 1909
Vanwege eerdere werkervaring bij een antroposofische leefgemeenschap voor volwassenen met een verstandelijke handicap, ben ik bekend met Steiner. Ik heb geprobeerd de filosofie toegankelijk te vertalen in mijn fotografie op locatie. Waarbij ik fundamenteler of minder wetenschappelijke aannames los liet. Of op algemener wijze in een fantasievolle context benutte. Met als doel het landschap te ‘bevrijden’. En middels conceptuele fotografie; interactie met en duiding van het landgoed, bij te dragen aan de perceptie en verwondering van de levendigheid en schoonheid van de natuur.

   

Presentatie als een wandcollage bij (o.a.) de tentoonstelling The Challenge

Bij de tentoonstelling The Challenge in het ACF te Amsterdam (resulterende uit een Masterclass o.l.v. Bob van den Berg), is het project in maart 2012 getoond als een sureeel en alledaags parallel universum, in een wandcollage met 18 beelden. Waarbij het mijn doel was om een ruime selectie documentaire portretten en gemanipuleerde landschapsfotografie van het project ‘Vale do Mondego’ als een samenhangend geheel te presenteren. Op onderstaande foto’s is bijna de gehele wandcollage te zien.

  

Inrichting van de collagewand bij het ACF 2012

‘Alle vragen van de mensen kunnen alleen maar vragen over vormgeving zijn, en dat is het volledige kunstbegrip. Het heeft betrekking op ieders mogelijkheid om in principe een scheppend wezen te zijn en op de vragen van het sociale geheel’. Joseph Beuys (gepubliceerd gesprek met B. Blume en H.G. Prager op 15 november 1975 in een Duits imkertijdschrift.)

Meer foto’s zijn te zien op de website: http://www.mathildejansen.com/category/p-r-o-j-e-c-t-s/vale-do-mondego
Shop: http://mathildejansenstories.com/shop/product-category/nature/